Zaterdag las ik op de blog van Edwin Mijnsbergen over de opkomst van de zadenbibs in Amerikaanse openbare bibliotheken.  Een twintigtal seed libraries verenigden zich in een heuse nationale organisatie.  The New York Times schreef erover en er ontstond een ware hype rond het initiatief.

Het concept is even eenvoudig als geniaal: klanten 'lenen' gratis zaden, leren hoe ze zelf zaden kunnen oogsten en brengen aan het einde van het seizoen nieuwe zaden terug.  Of ze doneren overschotjes van gekochte zaden, andere zaden,...  Het systeem is voor 100% gebaseerd op onderling vertrouwen: geen controle, geen boetes,... en het werkt!  Als je aan 10 klanten 10 zakjes zaad uitleent van een bepaalde variëteit, dan hoeft er immers maar één klant daadwerkelijk zaad te oogsten en terug te brengen om het volgende seizoen hiervan een veelvoud te kunnen aanbieden.  Bovendien zijn er heel wat gepassioneerde tuiniers die maar al te graag hun zaden ter beschikking willen stellen van anderen.  Deze dienstverlening wordt enorm gewaardeerd door de klanten en past naar mijn mening naadloos binnen het concept van de belevenisbib!

Het idee had me dan ook meteen te pakken.  Ik dacht aan een online catalogus via de geweldige tuinsite mijntuin.org en poste een berichtje met de vraag wat tuiniers hiervan denken.  Vrijwel onmiddellijk regende het enthousiaste reacties.  De beheerders van de site zijn minstens even enthousiast en bekijken momenteel mijn droom om de zadenbibs nog beter te integreren in de site.   

Ik droom van een zelfuitleensysteem met smartphones, gekoppeld aan sociale media!  Een centrale én sociale catalogus is er nu al!  Interbibliothecair zaadverkeer is nog slechts een kwestie van een postzegel plakken en is veel goedkoper dan boeken opsturen :)

Wat hebben we nu?  Een geweldig idee, één (over)enthousiaste bibliothecaris, enkele enthousiaste webdevelopers die een zeer populaire tuinsite beheren, enthousiaste tuiniers.


Wat hebben we nog nodig?  Meer enthousiaste bibliothecarissen die kenbaar maken dat ze samen een Vlaams-Nederlands netwerk van zadenbibs willen vormen via mijntuin.org + enthousiaste (lokale) partners en vrijwilligers die kenbaar maken dat ze het opzetten en het beheer van de lokale zadenbib (mee) voor hun rekening willen nemen (bv. VELT-afdelingen, milieudienst,...).

 

Wat hebben we niet echt nodig? 
- Geld.  Het hele concept is vrijwel zonder middelen te realiseren.  Haal die oude fichenbak alvast uit de kelder!
- Veel tijd en personeel.  Het hele project kan gedragen worden door het enthousiasme van lokale partners en vrijwilligers. 

 

Lees in bijlage mijn werkdocumentje over het concept en de doelstellingen en laat weten wat u denkt van een zadenbib in uw bib!  Ik ben benieuwd hoever we hiermee kunnen komen!

 

 

 

 

  

 

Weergaven: 1389

Bijlagen:

Berichten in deze discussie

wij hadden onlangs een zeer enthousiaste spreker over de moestuin over de vloer nl.Peter Bauwens. Hij kweekt en verkoopt zijn eigen zaden maar misschien ziet hij er wel iets in mee te werken. Hij heeft er bij ons toch voor gezorgd dat heel wat leken zin kregen in een moestuin, eetbaar & kleurrijk.

Ik vind het alvast een goed idee, past helemaal bij het huidige tijdsgeest. Misschien valt er wel een subsidie te rapen om het geheel te ondersteunen met promotie of workshops. Maar het belangrijkste lijkt me hierin een lokale partner/zaadbibliothecaris te vinden. Ik ben benieuwd wat velt er van vindt, misschien kan je een oproep plaatsen in hun ledenblad?

Wij hadden enkele jaren geleden Bart Belmans van Sanguisorba op bezoek in de bib: ook een bevlogen zaad- en vergeten groentenkweker en -spreker.  Ik heb hem gisteren over het idee aangesproken op een plantenmarkt en hij stelde spontaan voor om mee te werken aan onze nieuwe collectie!

Een lokale zaadbibliothecaris vinden is inderdaad het belangrijkste, maar iets zegt me dat dit helemaal niet moeilijk gaat zijn.  We hebben onder meer een drukbezocht gebouw met ruime openingsuren in de aanbieding en we vissen in een geëngageerde vijver, vol met mensen die hun passie willen delen met anderen.  Het idee van een gratis zadenbib wordt enorm sympathiek gevonden, afgaande op de vele reacties.  Voor een zadenbibliothecaris geldt ongetwijfeld hetzelfde.  En wie wil er nu niet sympathiek gevonden worden :)  

Eén van de beheerders van mijntuin.org heeft het idee op de Facebook-groep van Velt gepost.  Er zijn nog geen reacties vanuit het bestuur van Velt, maar misschien moet zoiets vooral vanuit de lokale afdelingen groeien.  Ik heb het daarstraks voorgelegd aan onze duurzaamheidsambtenaar om via haar de eerste lokale contacten te leggen.

Als signaal naar de enthousiaste beheerders van mijntuin.org lijkt het me belangrijk dat er nog bibliotheken interesse tonen.  Er valt niet elke dag de kans op een gratis op maat gemaakt bibliotheeksysteem in onze schoot en het heeft voor een populaire site met 7600 leden niet veel zin om dit alleen maar voor Bib Londerzeel te gaan bouwen.

De klanten zijn er rijp voor.  Nu de bibliothecarissen nog voldoende water, voedsel en zon geven! 

 

Doen !

Aanvullend : Enige tijd geleden opperde een bibliothecaris op één van ons visiedagen de mogelijkheid dat bibliotheken tuingereedschap zou uitlenen. Na eerst wat gegniffel van de collega's, kon er toch niemand een valabel argument aanbrengen om het niet te doen. Het is immers sociaal en cultureel, het bevordert het gemeenschapsgevoel, het komt tegemoet aan een maatschappelijke behoefte en ligt in het verlengde van de bibliotheek als lokaal expertisecentrum. Ideaal om de expertise van enkele plaatselijke tuiniers te delen.

 Een promotievideo van één van de eerste openbare bibliotheken met een zadenbib.  

Och lijkt me superleuk!!!!  En zoiets moet echt wel werken, tegenwoordig is iedereen gebeten door het tuinierenvirus

Een zadenbib in de hoofdstedelijke zou geweldig zijn!  De ruilinitiatieven zijn zeker inspirerend: als wij het niet doen, dan doen onze klanten zelf wel iets gelijkaardigs.  De bibliothecaris van nog een andere bib gaf via mail aan met een zadenbib te willen starten.  Wilde dromen kenbaar maken kan natuurlijk ook zonder ze meteen op Kenniskantoor te plaatsen: tim.lerno@gmail.com

Ondertussen is het idee ook voorgelegd aan de verantwoordelijken van VELT door een beheerder van mijntuin.org.  Ik ben benieuwd welke rol deze organisatie hierin kan en wil opnemen!  

 

 

Het zou inderdaad fantastisch zijn, maar als verwoed tuinier en zadenkweekster heb ik toch een prangende vraag: hoe ga je de kwaliteit (en zelfs de aard) van het aangeleverde zaad controleren? Misschien zijn er mensen die om het even wat willen kweken, maar ikzelf wil weten wat ik zaai en waar dit vandaan komt: zaad van bio gekweekte planten of besproeide, op welke grond gekweekt, welk kleur van bloemen, door welke plant bestoven (belangrijk voor fruit en groenten), welke variëteit ... Stel je voor dat er zaad van Japanse Duizendknoop of een ander invasief onkruid tussen andere zaden zit: dan kan ik heel mijn tuin opdoeken (echt waar)!

Op zich een goed idee, maar voor mij is dat alsof je bootlegs begint uit te lenen  - wat natuurlijk verrassend en leuk kan zijn, en op zich minder gevaarlijk dan zaden van onbestemde en oncontroleerbare herkomst.

@Leen: Informatie en vorming zijn belangrijke elementen voor een zadenbib.  In de VS kiezen de meeste bibliotheken ervoor om plantenfamilies in te delen volgens de moeilijkheid van de zadenoogst.  Aan beginnende oogsters wordt aangeraden om zich te beperken tot de categorieën 'super easy' en 'easy' (zelfbestuivend,...).  Daarnaast wordt er zo eenvoudig mogelijke informatie verstrekt over zaden oogsten bij moeilijkere gewassen (kruisbestuiving,...) en over het herkennen en voorkomen van via de zaden overdraagbare ziekten.

De bibliotheek kan voorgedrukte zadenzakjes voorzien waarop de oogsters alle relevante informatie kwijt kunnen (variëteit, wetenschappelijke benaming, bloemkleur, grondtype herkomst, bio, oogstjaar,..).  Deze informatie kan ook eenovudig aan de zadencatalogus (mijntuin.org) toegevoegd worden. 

Het systeem is voor 100% gebaseerd op vertrouwen.  In de praktijk zal je dus zadenzakjes aantreffen met zeer uitgebreide informatie naast zakjes met sumiere info.  In het laatste geval is het aan de klant om te bepalen of dit voor hem of haar volstaat.  Ook op zaadzakjes in de handel staat niet altijd evenveel informatie (bv. geen wetenschappelijke benaming, grondsoort,...). 

De kans dat invasieve onkruidzaden of andere plantenzaden zich met de oogst vermengen lijkt me nogal klein.  Zaden worden geoogst terwijl ze nog aan de plant hangen, dus dan zou het vreemde zaad zich daar al aan moeten vasthechten.  En dan nog kan je bij het oogsten of zelfs bij het zaaien opmerken dat er zaden met een andere vorm, kleur,... in het zakje zitten.  Ook hierover kan de klant geïnformeerd worden. 

Wie absoluut 100% zekerheid wil over alles in zijn of haar tuin kan beter de zadenbibs, ruilinitiatieven, e.d. vermijden en zich beperken tot het commerciële aanbod of eigen oogst.  Als we dit echter, geruggensteund door de deskundigheid van partners (Velt-afdelingen,...) en/of vrijwilligers, een beetje doordacht aanpakken, dan denk ik dat we de eventuele risico's verwaarloosbaar klein kunnen maken.  Het succes van dit soort initiatieven toont aan dat heel wat mensen en organisaties hier geen problemen in zien.   

"De bibliotheek is enkel verantwoordelijk voor de leuke verrassingen in uw tuin." kan alvast worden opgenomen in het  zadenbibreglement :)

 

 

@Leen: In mijn vorige antwoord vergat ik nog te vermelden dat een veeleisende tuinier ook uit het sociale aspect van de zadenbib heel wat zekerheden kan halen.  De catalogus, het (voorlopig nog gedroomde) sociale uitleensysteem en de info op de zadenzakjes leggen de link tussen de zaden en de klanten die deze geoogst en geleend hebben.  Wie dat wenst kan zich beperkten tot de zaden uit bekende of vertrouwde (bio-)bronnen.  Klanten worden gestimuleerd om ook de andere zaden van dezelfde kweker te verkennen, bijvoorbeeld na een verrassende ontdekking in hun tuin.  Je bent wat je oogst!

Ook Bibnet is meer dan welkom om een netwerk van  zadenbibs  met een sociaal zelfuitleensysteem voor smartphones via mijntuin.org werkelijkheid te helpen worden.  Zeker nu er iemand met groene vingers rond mediawijsheid en e-inclusie is komen werken ;)   
Een tuin en een bibliotheek: meer heeft een mens niet nodig.

Een MARC21-template voor zaden!

Tim Lerno zei:

@Leen: In mijn vorige antwoord vergat ik nog te vermelden dat een veeleisende tuinier ook uit het sociale aspect van de zadenbib heel wat zekerheden kan halen.  De catalogus, het (voorlopig nog gedroomde) sociale uitleensysteem en de info op de zadenzakjes leggen de link tussen de zaden en de klanten die deze geoogst en geleend hebben.  Wie dat wenst kan zich beperkten tot de zaden uit bekende of vertrouwde (bio-)bronnen.  Klanten worden gestimuleerd om ook de andere zaden van dezelfde kweker te verkennen, bijvoorbeeld na een verrassende ontdekking in hun tuin.  Je bent wat je oogst!

Ook Bibnet is meer dan welkom om een netwerk van  zadenbibs  met een sociaal zelfuitleensysteem voor smartphones via mijntuin.org werkelijkheid te helpen worden.  Zeker nu er iemand met groene vingers rond mediawijsheid en e-inclusie is komen werken ;)   
Een tuin en een bibliotheek: meer heeft een mens niet nodig.

Ter info:

Steeds meer cultuurorganisaties zijn op zoek naar manieren om hun ecologische voetafdruk te verkleinen en een duurzame en rechtvaardige samenleving te creëren. Naar aanleiding van de LOCUStoer werden sprekende voorbeelden uit het lokaal cultuurbeleid, samen met concrete tips en een theoretisch kader, gebundeld in een online publicatie.

Het concept van de zadenbib heb ik er uiteraard (zij het kort) in vermeld. Ik ben zeer benieuwd naar de ervaringen... Hou ons zeker op de hoogte!

RSS

© 2024   Gemaakt door Kenniskantoor.   Verzorgd door

Banners  |  Een probleem rapporteren?  |  Algemene voorwaarden