Elly's Choice: de apocalyps van het boekenvak?

In mijn apenjaren werd ik lid van ECI om die ene dubbel-cd van The Doors voor geen geld te kunnen kopen.  Ik kreeg er zelfs een Sony discman bij, die het helaas niet lang heeft uitgezongen  Het plan was om na het verplichte jaartje tijdig af te haken en zo gebeurde het gelukkig ook.  Toch herinner ik me nog levendig het gevoel van verslagenheid toen ik één keer te laat was met mijn verplichte kwartaalbestelling en de nietszeggende keuze van ECI in mijn brievenbus vond, vergezeld van de onvermijdelijke factuur. 

Sinds eergisteren is het samen met ECI ter ziele gegane boekenclubidee weer helemaal terug van deze tijd, met als verschil dat het beperkte aanbod uit de catalogus in vierkleurendruk werd ingeruild voor...  de opgelegde keuze van de redactie.  De virtuele Elly verleidt vrouwen die zich voor minstens een jaartje willen vastzetten met een selectie van telkens 10 te downloaden e-boeken voor 2,99 euro per maand: nog geen 30 cent per titel!  De initiatiefnemende uitgeversgroepen VBK en Dutch Media beloven zich niet te beperken tot titels die ze aan de straatstenen niet meer kwijt geraken (die zijn voor de bieb), maar garanderen maandelijks minstens vijf heuse bestsellers in het aanbod.  Wel wachten ze minstens een maandje of vier tot na de verschijningsdatum, om de klassieke verkoopinkomsten niet al teveel te kannibaliseren.  Bij de andere vijf titels zou men naar eigen zeggen vooral op zoek gaan naar interessante debutanten, die een duwtje in de rug verdienen.  

Hoewel je de e-boeken gewoon kan downloaden is er volgens de algemene voorwaarden geen sprake van een verkoop: je koopt een gebruiksrecht, dat onbeperkt is in de tijd.  Ik ben benieuwd of ze dat bij Tom Kabinet ook zo gaan zien.  Of wordt de keuze van Elly binnenkort met winst verkocht op de Nederlandse tweedehandsmarkt voor e-boeken? 

Voortgestuwd door de hete adem van WPG en Lannoo, die al een tijdje op hun eigenste Spotify voor e-boeken zitten te broeden, komt er eindelijk eens wat  beweging langs uitgeverszijde.  Waarom bang afwachten tot de amazones, appels en googelbessen van deze wereld de boel komen overnemen als je net zo goed zelf amazoneke kan spelen met een vriendje?     

Maar wacht eens even...  Daalt de apocalyps van het boekenvak, zoals die naar voren komt uit de haarscherpe analyse van het Nederlandse Uitgeversverbond (NUV), hiermee nu niet ter aarde neer?  

Vlaamse bibliotheken moeten verplicht 5 euro vragen per 3 uitleningen van 4 weken omdat anders de lezer niet goed opgevoed zou worden.  Het zou helemaal mislopen met de gepercipieerde waarde van het e-boek wanneer deze gratis of goedkoper zou worden uitgeleend.  De verkoop van e-boeken zou - nog voor hij na decennialang aanmodderen van grond is gekomen – onherroepelijk in elkaar stuiken, evenals alle andere meer experimentele verdienmodellen.  De explosieve stijging van de e-uitleningen in de bib zou er zelfs voor zorgen dat ook de fysieke boekenmarkt rake klappen krijgt waarvan het nog maar moeilijk recht krabbelen is in crisistijden.  Marktverstoring heet zoiets. 

Elly’s Choice wil binnen een jaar haar trechter door de strot van 100 000 abonnees geduwd hebben.  Dat wil dus zeggen dat Elly jaarlijks minstens 12 miljoen e-boeken wil weggeven aan 30 cent per stuk, waarvan 6 miljoen semi-actuele bestsellers.  Als we daar de gebruikelijke royalty's van 10% op zouden toepassen (Elly houdt deze informatie schroomvallig voor zichzelf), dan krijgt elke auteur gemiddeld 3000 euro per 100 000 verkochte titels.  Gelukkig wordt de werkloosheidsuitkering voorlopig niet beperkt in de tijd, maar het lijkt me in dit model niet ondenkbaar dat uw favoriete succesauteur binnenkort onbezoldigd het gemeentelijke gras staat af te rijden.   

WPG en Lannoo gaan niet willen onderdoen voor Elly en ongetwijfeld komen er binnenkort nog wel meer uitgeversgroepen met gelijkaardige dromen op de proppen.  Tot de speeltijd voorbij is en grote broer Amazon, Apple en/of Google ze allemaal met de koppen tegen elkaar slaat.      

Tegen deze laatste en heel wat meer realistische apocalyps bestaat volgens mijn bescheiden mening maar één verweer en dat is dat uitgevers vandaag met elkaar gaan samenwerken op gelijke voet i.p.v. elkaar vliegen te proberen af te vangen met niche-modellen die zich beperken tot de eigen uitgaven.  Dan kan er eindelijk een stevige markt ontstaan die het bovenstaande cowboys enigszins moeilijk maakt om de uitgevers en auteurs de spelregels te dicteren.  Vanzelfsprekend is dit niet, maar wel nodig én win-win.  

Gelukkig is er een neutrale en competente partner die sinds het ontstaan van het e-boek vragende/schreeuwende/smekende partij is om laagdrempelig en vrij van commerciële invloeden een aantrekkelijk, pluriform en onafhankelijk samengesteld aanbod ter beschikking te kunnen stellen en om in het kader van het bevorderen van de mediawijsheid de prille e-boekenmarkt aan te jagen.  Deze door iedereen graag geziene partner wil daar zelfs een eerlijke prijs voor betalen, zodat niemand er zijn broek aan hoeft te scheuren!  

Hoog tijd dus voor nieuwe gesprekken over de toekomst van het VEP en gedaan met door het stof te kruipen. Zeg tegen Elly dat ze deze keer haar bestsellers niet vergeet. 

Lees ook deze prima analyse van Raymond Snijders