Prijsmodel e-boeken: bedelaars krijgen geen keuze

10 Redenen om kort een zelf te bedenken variant op de literaire quote “Go take a flying fuck at the moon!” te mompelen en door te gaan met je leven.

1. Het is volstrekt onaanvaardbaar dat de uitgevers de uitspraak van het Europees Hof (2016), die het uitlenen van e-boeken door bibliotheken – eindelijk! – gelijk stelt met het uitlenen van fysieke boeken, naast zich neerleggen.
   
   
2. Alle fake news argumenten die uitgevers maar blijven rondpompen - ondanks een hele wereld vol met praktijken en studies die exact het tegendeel laten zien – tonen heel duidelijk aan dat het vandaag volstrekt onmogelijk zou zijn om uitgevers te overtuigen van hun belang bij en de maatschappelijke waarde van het uitlenen van fysieke boeken door bibliotheken.  Gelukkig doen we dit al een tijdje.
   
   
3. Bibliotheken zijn marktvergroters en geen marktverstoorders.  We hoeven dit in Vlaanderen niet aan te tonen door ons eerst jarenlang blauw te betalen in de ijdele hoop op vertrouwen en beterschap.  Uitgevers, open de ogen en zie punt 2. Waarom zou eender welke commerciële partner er na de gunning overigens voor kiezen om een zeer lucratief commercieel verhuurmodel te verlaten voor een realistisch bibliotheekmodel? Uitgevers lusten geen bibliotheken, wat zeer contraproductief is voor de boekenmarkt waarbinnen ze opereren.  Wie dat aan hun verstand kan brengen verdient één of meerdere Nobelprijzen.
   
   
4. In Vlaanderen worden auteurs door de Vlaamse Overheid gecompenseerd met een leenrechtvergoeding.  Voor wat het waard is: ik steun auteurs volmondig in hun eis om het veel te lage bedrag op te trekken, maar stel me – geheel terzijde en als buitenstaander – wel wat vragen bij de efficiëntie waarmee deze pot verdeeld wordt.  Wat binnen het voorgestelde model op tafel ligt is in wezen een extreem hoge leenrechtvergoeding die niet naar de auteurs vloeit, maar naar de uitgevers. Aangezien we reeds voor elke uitlening betalen (en deze keer veel teveel, i.p.v. veel te weinig) is dit model uiteraard niet compatibel met de bestaande leenrechtvergoeding.  Of durven de uitgevers dit anders zien?
   
   
5. Een uitlening binnen de context van een e-boekenplatform is niets meer dan een download. Een druk op de knop.  We betalen tot nader order per download, en zoiets kan snel gaan. Ketching! [zegt de kassa]
   
   
6. Bibliotheken investeren in een collectie en ze lenen deze collectie uit.  In het voorgestelde model betalen we per uitlening/download een huurprijs aan de uitgevers zonder deze door te rekenen aan de lener en komen al onze exemplaren na verloop van tijd of gebruik te vervallen.  Lokale besturen subsidiëren hiermee de commerciële verhuur van e-boeken, wat iets heel anders is dan e-boeken aankopen en uitlenen binnen de definitie van het Europees Hof.
   
   
7. De e-boekenmarkt is een jonge en onvoorspelbare markt, waarin Vlaanderen een enorme historische achterstand heeft opgelopen.  Als het e-boekenconsortium een succesverhaal zou worden, dan valt het niet uit te sluiten dat het aantal uitleningen reeds op relatief korte termijn verdubbelt of verdrievoudigt.  Binnen dit model verdubbelt of verdrievoudigt dan meteen ook het budget voor de collectie. Kan iedereen nog mee? Of halen we het bordje “onze e-boeken zijn helaas allemaal op” boven?  We kunnen en zullen uiteraard marges voorzien, maar wat met het onvoorziene? En wat als we binnen tien of twintig jaar binnen dit prijsmodel wakker worden in een wereld waarin 25% van onze uitleningen digitaal zijn?  Ketching? [vraagt de kassa]
   
   
8. Het idee om op zoek te gaan naar een commerciële partner, die zowel het IT-gedeelte voor zijn rekening neemt als de collectie levert, leek twee jaar geleden een strak plan.  Een sterke commerciële partner plooit niet voor onredelijke uitgevers, weet waar hij juridisch staat en is ongevoelig voor politiek gelobby. Uitgevers werden twee jaar geleden zenuwachtig van onze plannen.  Nergens voor nodig! Dit onhaalbare en onwenselijke voorstel hadden we net zo goed zelf kunnen onderhandelen. 
   
   
9. Het recht om e-boeken uit te lenen is een strijd die bibliotheken over de hele wereld al meerdere decennia voeren.  Enkel in Europa hebben we dit recht verworven. Vreemd genoeg hebben we er tot dusver helemaal niets mee gedaan. Alles wat we vandaag nodig hebben is een veilig uitleensysteem, waar we onze legaal aangekochte epub-bestanden uploaden en degelijke juridische backup voor het geval iemand zichzelf wijsmaakt dat hij er belang bij heeft om daar een te duur betaalde advocaat op los te laten.
   
   Nadat 90% van de sector de overbodige bevraging van een onbetaalbaar, onhaalbaar en onwenselijk model zonder toekomst collectief niet ingevuld heeft wordt het – eindelijk – hoog tijd voor actie!  De bevraging kan overigens enkel ingevuld worden door wie de intentie heeft om "ja" te zeggen tegen het voorstel.
   
   
10. In afwachting op beterschap raad ik iedereen een gratis lidmaatschap aan van de grootste e-boekenbibliotheek ter wereld: https://openlibrary.org/   Nu al meer dan een miljoen gedigitaliseerde titels van meer dan 150 Amerikaanse bibliotheken, die volgens de uitgevers illegaal worden uitgeleend binnen een single use model.  Na anderhalf jaar nog steeds online, in een land waar schadeclaims een nationale sport zijn, en op weg naar 4 miljoen titels. Binnenkort meer over dit eerste teken van hoop dat eindelijk gloort aan de horizon van de toekomst van digitaal lenen.