Wat naar mijn gevoel op de Denk- en discussiedag niet of onvoldoende aan bod kwam

Gisteren ben ik me tot mijn spijt tijdens de Denk- en Discussiedag over digitale collecties van Bibnet steeds meer beginnen ergeren. De sprekers in de voormiddag waren zeer interessant, waardoor mijn verwachtingen voor het meer interactieve namiddaggedeelte vermoedelijk te hooggespannen waren. Ik had me verwacht aan een open debat met de sector over hoe het nu verder moet met e-boeken in Vlaanderen, waarbij nog even kort de vele recente gebeurtenissen op de markt, in de rechtbank en in de internationale bibliotheekwereld werden geschetst., aan het samen ontwikkelen van een toekomstvisie en een stevig gefundeerd gemeenschappelijk standpunt naar de uitgevers toe. Hoe het vanaf mei 2015 beter kan en moet. Dat we bij de politici willen aandringen om de in het Vlaams regeerakkoord terecht beloofde steun aan het boekenvak afhankelijk te maken van de wil om constructief rond e-boeken samen te werken met bibliotheken bijvoorbeeld.

Vermoedelijk had ik me sowieso al voor het verkeerde gedeelte ingeschreven (innovatie) en had ik beter kunnen aanschuiven bij de praktijktafels, waarmee ik zeker geen afbreuk wil doen aan het panelgesprek, waar best wel interessante dingen werden gezegd. Wat daarop volgde was tijdverlies van het ergste soort en had inhoudelijk helemaal niets met de rest van de dag te maken. Hoewel het zowat de hele dag over e-boeken ging verliet ik Bozar toch met het allesoverheersende gevoel dat er vooral heel behendig rond de kern van de zaak was gefietst, met 'positief blijven' als geloofsboodschap. Ik heb nog altijd geen idee waarom.

Bibnet doet geweldige dingen voor de sector in omstandigheden die niet altijd vanzelfsprekend zijn en kan daardoor terecht op heel wat sympathie, steun en begrip rekenen in het Vlaamse bibliotheekland. Anders dan in Nederland worden belangrijke beslissingen bij ons immers doorgaans in overleg met mensen die met hun voeten in de praktijk staan genomen. Vreemd (en vooral contraproductief) dat de angst voor het eigen imago lijkt op te spelen wanneer grote initiatieven niet helemaal lopen zoals gehoopt.

De zeer interessante Meten is weten presentatie van Johan Mijs kreeg ik door mijn verkeerde keuze dan ook pas vandaag te zien. Jammer genoeg dus zonder bijbehorende uitleg, vragen en opmerkingen uit de zaal,.. Uiteraard was ik benieuwd naar de uitleencijfers van e-boeken tot dusver, waarvan ik tot vanmorgen het gevoel had dat men ze niet had durven tonen. Volgens de presentatie is het nog veel te vlug om grote conclusies te trekken, maar aangevuld met de signalen die ik heb opgevangen uit bekwame bibliotheken die echt hun best doen om het huidige aanbod tot bij hun klanten te krijgen kunnen we hier toch ook niet veel langer meer naast blijven kijken. Meten is immers weten.

Sinds 6 mei lenen 215 bibs e-boeken uit

Er werden

3785 e-boekenkaarten verkocht en

5082 e-boeken geleend door

2359 klanten

-> de gemiddelde klant leende 2,15 e-boeken

-> de gemiddelde bibliotheek leende 23,64 e-boeken uit

-> de gemiddelde bbliotheek verkocht 17,6 e-boekenkaarten
-> de gemiddelde bibliotheek bereikte 11 klanten

De minimumafname op het einde van de rit (mei 2015): 90 000 uitleningen.

-> de sterke piek van de vakantiemaanden zit mee in de cijfers

-> het effect van de startcampagne zit mee in de cijfers (radio, tv, kranten,...)

-> de Apple-app had ca. 1 maand vertraging

-> er waren redelijk wat technische problemen gedurende de eerste maanden

-> er is nog heel wat werk aan zichtbaarheid in de fysieke bib, de persoonlijke promotie door alle baliemedewerkers,,...

-> de drempels in het online ontdekkingsproces om actief lid te zijn van de bib en om eerst in de bib een e-boekenkaart te kopen worden vanaf november nog weggewerkt: gratis proefabonnement en online betalen

-> er hadden nu toch al minstens 30 000 e-boeken (33% van de minimumafname) moeten uitgeleend worden om van een proefproject met enige kans op een toekomst (in de huidige vorm) te kunnen spreken.

-> 5,65% van de minimumafname is afgenomen

Uit de cijfers kunnen we niet afleiden hoeveel klanten ondertussen aan een 2de e-boekenkaart begonnen zijn. Smaakt dit bij de kleine groep die tot dusver bereikt werd naar meer of blijft het bij eenmalig uitproberen om teleurgesteld af te haken? Wat zijn de redenen hiervoor? Is de teleurstelling zo groot dat er imagoschade is voor de bib? Het is inderdaad nog te vroeg voor dit soort conclusies, maar het is wel belangrijk dat deze zo snel mogelijk getrokken worden en zeker niet uit de weg gegaan worden.

Wat naar mijn gevoel op de Denk- en discussiedag niet of onvoldoende aan bod kwam:

Ondertussen op de e-boekenmarkt:

- Vooral vrouwen van boven de 40 zijn momenteel zeer sterk oververtegenwoordigd in de Vlaamse uitleencijfers van e-boeken. De Nederlandse Elly wil graag hun beste vriendin worden, is device onafhankelijk (ook e-readers,...), geeft de boeken weg ipv ze uit te lenen, is veel goedkoper dan e-boeken lenen (0,30 euro per titel), heeft een beperkt, maar aantrekkelijk in de markt gezet aanbod,.... Maar Elly zorgt er ongetwijfeld net zo goed voor dat een nieuw publiek kennis maakt met e-boeken, waarvan een deel morgen ook naar de bib kan komen.

- Het partnership van Kobo en Bol.com zorgt naar alle waarschijnlijkheid voor nieuwe interesse in e-readers en biedt een aantrekkelijke gesynchroniseerde multiple device aanpak (open systeem): je kan beginnen lezen op je e-reader, om wat later gewoon verder te lezen waar je gebleven was op je smartphone of tablet. Het Canadese Kobo is onderdeel van het Japanse Rakuten, een relatief grote internationale e-tailer die zich als doel heeft gesteld om Amazon te evenaren of verslaan.

- LeesID heeft een voor buitenstaanders weinig transparant businessmodel (welke partners krijgen welke info over klanten te zien?), maar is een op zich lovenswaardig open systeem dat klanten in staat stelt om alle bij de aangesloten partners gekochte e-boeken bij elkaar te brengen én te lezen op alle apps of e-readers van alle partners. LeesID wil graag ook de Nederlandse en Vlaamse bibliotheken als partner, maar er is (nog?) geen publieke duidelijkheid over de voorwaarden. De Nederlandse bibliotheekorganisaties hebben ondertussen om mij onbekende redenen aangegeven dat dit voor hen geen prioriteit heeft. Binnen de huidige parners is Bol/Kobo zeer dominant (net als op de Nederlandstalige e-boekenmarkt). Amazon en Apple (gesloten systemen) lijken niet geïnteresseerd om toe te treden. LeesID wordt in het boekenvak dan ook vaak gezien als een antwoord van Bol.com/Kobo op de dreiging van de komst van Amazon, hoewel het werd ontwikkeld in opdracht van het Centraal Boekhuis en zichzelf als open en onafhankelijk platform in de markt zet.

- Geruchten over de komst van Amazon naar Nederland worden concreter (oktober?), maar worden nog altijd even vaak tegengesproken. Grote uitgevers zijn immers niet happig om met Amazon in zee te gaan, maar er zijn alleszins al gesprekken. De Kindle-reader en apps bieden een aantrekkelijke gesynchroniseerde multiple device aanpak (gesloten systeem). Heel wat lezers uit Vlaanderen en Nederland kochten de voorbije jaren reeds een Kindle in het buitenland en lezen uitsluitend bij Amazon gekochte (veelal Engelstalige) e-boeken.

Ondertussen in het buitenland:

- Onderzoek toont aan dat een e-lending project in Groot-Brittannië de verkoop van e-boeken heeft bevorderd (Diederik Van Leeuwen - Denk- en discussiedag digitale collecties Bibnet)

- In Quebec bloeit de e-boekenmarkt dankzij de goede samenwerking tussen uitgevers en de bib, waarbij de gewone consumentenprijs gehanteerd wordt binnen het one copy/one user model. Aangekochte e-boeken hebben voor de bib een 'levensduur' van 55 uitleningen.

- Nederland begraaft het door Vlaanderen gekopieerde idee om leengeld te vragen voor recente en semi-recente titels: alles blijft gratis voor bibliotheekleden (wel een historisch hoog lidgeld van 30 tot 40 euro) en uitgevers bieden mondjesmaat meer recente titels aan. Vooral de uitgevers die dit doen zien meer inkomsten van bibliotheken (pay per use). Vermoedelijk zijn we dus momenteel de enige plek in de wereld met een pay per use model dat grotendeels wordt doorgerekend naar de klant (waardoor we in feite eerder e-boeken proberen te verhuren voor uitgevers dan ze uit te lenen, maar soit). In de meeste landen is het lenen van e-boeken helemaal gratis of inbegrepen in het lidgeld. Soms wordt er een jaarlijkse extra bijdrage bovenop het gewone lidgeld gevraagd, die echter nergens in de buurt komt van de werkelijke kostprijs voor de bibliotheek.

Ondertussen in de e-boekenrechtbank:

- Een Nederlandse rechter stapt niet mee in de markt- en juridische analyse van de uitgevers en kan op basis van de huidige wetgeving de verkoop van 2de hands e-boeken niet verbieden (Tom Kabinet).

- Het Europese Hof van Justitie stapt niet mee in de markt- en juridische analyse van de uitgevers en staat bibliotheken toe om werken (dus alle mogelijke dragers) te digitaliseren voor gebruik op 'speciale terminals' binnen de muren van de bib om onderzoek en zelfstudie mogelijk te maken. (one copy/one user).

- Een Nederlandse rechter stapt niet mee in de markt- en juridische analyse van de uitgevers en speelt de vraag of het uitlenen van e-boeken door bibliotheken zonder toestemming van rechthebbende is toegestaan op basis van de huidige wetgeving door aan het Europese Hof van Justitie (one copy/one user). De uitspraak wordt verwacht binnen 1 tot 1,5 jaar en is bindend voor alle EU-landen. Een advocatenkantoor noemt de argumenten van de uitgevers behoorlijk slap en emotioneel.

De zon schijnt alweer en alle ergernissen zijn voorlopig weer uit mijn systeem. Hopelijk heeft iemand hier iets aan en kunnen we in 2015 ook in Londerzeel eindelijk e-boeken uitlenen aan levensvatbare voorwaarden. Voorlopig staan e-boeken nog overeind in ons begrotingsvoorstel, dat deze morgen besproken werd met het bestuur.

Aanraden

0 leden vinden dit leuk

Berichten in deze discussie

Permalink Antwoord van Dirk Hermans op 12 November 2014 op 10.37

Hallo Kathleen,

er is nog een verschil hoor, als je bij iBookstore of Bol.com en consorten dat boek koopt, blijft het eeuwig en drie dagen beschikbaar, da's toch altijd wat langer dan de uitleentermijn van het vlaams e-boekplatform..

Nu dat Johan D. uitgerangeerd werd als projectleider is het maar de vraag hoe het verder zal gaan met dit project?... Nog niks van gehoord... Als ik gratis consultancy mag geven: gewoon een stille dood laten sterven...

dirk

http://bib.boutersem.be

Permalink Antwoord van Kathleen De Meester op 14 November 2014 op 10.54

De eerste aankoop in de winkel van Amazon.nl

Posted: 13 Nov 2014 02:04 AM PST

Gisteren ging de Nederlandse ebookwinkel van Amazon open. Voor wie het naadje van de kous wil weten verwijs ik daarvoor naar de blog van Ronald Snijders. Ronald heeft de zaken zoals gewoonlijk weer handig voor ons op een rijtje gezet. Ik ben al jaren een enthousiast gebruiker van de Amazon winkel en met name van de geweldige leesomgeving die Amazon biedt. Direct even de proef op de som genomen en ingelogd bij Amazon.nl en een ebook gekocht, een boek met reisverhalen van Bob den Uyl. Grappig genoeg alleen verkrijgbaar bij Amazon. Amazon vraagt direct of ik mijn account wil overzetten naar de Nederlandse winkel. Dat is met twee klikken zonder moeite of problemen geregeld. Het boek staat 10 seconden later op m'n Kindle ereaders waardoor ik dankzij Bob den Uyl een geweldig leeskwartiertje heb in de trein naar Leiden. Niemand kan zo amusant over z'n eigen tekortkomingen schrijven als Bob den Uyl maar dat ter zijde. Het eerste verhaal over fietsavonturen in de Ardennen laat je nog minstens een half uur nagrijnzen.

Wat ik eigenlijk wil zeggen dat het succes van ebooks van een klein aantal factoren afhangt. Dan gaat het vooral over aanbod (grootte en kwaliteit), functionaliteit (hard- en software), prijs en gebruikservaring. Amazon scoort in de VS en in Engeland hoog op deze vier factoren. In Nederland scoort Amazon in ieder geval nog niet hoog op prijs omdat de prijs in Nederland nog door de uitgevers bepaald wordt. Met 20.000 Nederlandstalige titels en een onafzienbaar Engelstalig aanbod valt er over het startaanbod van Amazon.nl in ieder geval weinig te klagen.

Amazon hanteert een eigen ebookformat dus je zit als Amazongebruiker in principe vast aan de apparaten en de leesomgeving van Amazon. Dat zou je als een nadeel kunnen zien. Aan de andere kant kan geen enkele andere aanbieder tippen aan het gebruiksgemak en de functionaliteit van de Kindle readers en software en de hele bijbehorende Kindle gebruikservaring. Wat dat betreft is het mooi dat Amazon de lat ook voor de andere aanbieders, inclusief de bibliotheek, in Nederland nu wat hoger heeft gelegd daar kunnen we als gebruikers alleen maar beter van worden.

tekst: Jan Klerk